De hielprik snel en adequaat georganiseerd in Amsterdam

Baby’s in Nederland krijgen in de eerste week na hun geboorte (op vrijwillige basis) de hielprik. Een medewerker van de GGD neemt wat bloed af uit de hiel van het kind, dat vervolgens wordt onderzocht op een aantal ernstige, zeldzame aangeboren ziekten. Omdat de hielprik tussen vier tot zeven dagen na de geboorte moet plaatsvinden, is het belangrijk dat de GGD tijdig op de hoogte is van geboortes in het eigen werkgebied. De Rijksdienst voor Identiteitsgegevens (RvIG) verstrekt GGD’s informatie over pasgeborene uit de Basisregistratie Personen (BRP). Dit betreft enkele de basisinformatie, de naam van het kind en het adres waarop het is ingeschreven.

"Met de bedachte oplossing kunnen wij de GGD Amsterdam meer informatie geven over geboortes, zoals de verblijfplaats (het kraamadres) van het kind en het telefoonnummer of e-mailadres waarop de ouders te bereiken zijn", vertellen adviseur Dienstverlening Frank Willemsen en Business Analist Reinder Pruijt van Gemeente Amsterdam. "Ook melden wij het als een baby is overleden of in het ziekenhuis ligt. Zo kan de GGD de juiste routes plannen voor de zestien screeners die elke dag de hielprikken afnemen en wordt voorkomen dat ouders van een overleden kind worden benaderd. We verstrekken kortom alle info die de GGD nodig heeft om zijn werk optimaal te kunnen doen." Toen Amsterdam in het najaar van 2021 overstapte naar het burgerzakensysteem iBurgerzaken verviel de automatisch gegenereerde ‘Burgerlijke Stand- of BS-lijst’, zoals men die in Amsterdam noemt: er was geen technische voorziening om automatisch op de oude voet verder te gaan. "We hebben toen zelf een werkproces bedacht", vertelt Frank: "Van elke aangifte van pasgeborenen, ook van kinderen zonder BSN, wordt nu een uitdraai gemaakt die elke avond door alle Stadsloketten in Amsterdam naar de GGD wordt gemaild. Deze werkroute verdient echter geen schoonheidsprijs. Het kost een half uur extra werk per Stadsloket en is foutgevoelig.

Een nauwe samenwerking tussen gemeente Amsterdam, GGD Amsterdam en PinkRoccade Publiekszaken leidde tot de start van de ontwikkeling van een app waarmee gemeenten eenvoudig gegevens uit geboorteaangiftes kunnen delen met de GGD. "Met deze app verstuurt iBurgerzaken, via het OPENburgerzaken-platform de benodigde gegevens op een veilige manier naar de GGD", vertelt Reinder. "Omdat dit zowel voor geboortes als voor overlijdens geldt, kunnen de GGD-medewerkers snel en adequaat hun werk uitvoeren." OPENburgerzaken is een platform PinkRoccade dat aansluit bij de ontwikkeling naar open data en open verbindingen, waarmee publiek geld wordt omgezet naar publieke waarde. Het platform maakt onder andere dienstverlening op basis van levensgebeurtenissen en ketendigitalisering mogelijk door data via API’s (koppelingen) beschikbaar te stellen en over te nemen. Zo geldt voor alle gemeenten: eenmalig ontwikkelen, meervoudig gebruik en jarenlang plezier. Elke keer worden er innovaties ontwikkeld waarmee de koppeling tussen de bijvoorbeeld de geboortes binnen de gemeente en het tijdig plannen en plaatsen van het hielprikken sterk is verbeterd. De samenwerking tussen Amsterdam en GGD Amsterdam is nog maar het begin van de OPENGGD app: iedere gemeente uit de regio kan toekomstig van de app gebruikmaken en aansluiten zodat de GGD helemaal compleet is met actuele informatie.

De betrokken partijen zijn enthousiast over de nauwe samenwerking en het met elkaar meedenken over de innovatie. Frank: "We hebben nu het circuit kortgesloten tussen de aangifte en de hielprik, en daar hebben alle partijen profijt van. Voor ons als gemeente Amsterdam geldt dat het gehele proces is ingebed in iBurgerzaken. Het kost ons weinig. Gemeente Amsterdam geeft op een veilige en snelle manier extra informatie over pasgeborenen door aan GGD Amsterdam, die daardoor efficiënt hielprikken kan plannen en plaatsen. Beide organisaties staan aan de wieg van deze nieuwe toepassing in iBurgerzaken en vinden het een prachtige innovatie: "Met deze oplossing is het circuit kortgesloten tussen aangifte geboorte en het zetten van een hielprik."

Gemeente en GGD Amsterdam staan aan de wieg van OPENGGD. Het automatiseren van de informatie-updates levert een forse tijdsbesparing op, terwijl inwoners van Amsterdam een goede dienst wordt bewijzen: de kersverse ouders worden tijdig op de hoogte gebracht van wanneer de hielprik kan worden gezet en krijgen geen ongewenst bezoek van de GGD. Het contact tussen burger en GGD wordt daarmee gemakkelijker. 

GGD Amsterdam is geholpen met de actuele en complete informatie die straks vrijkomt. Reinder: "Het gaat om ‘event driven’ data-uitwisseling. Met behulp van notificaties weet de GGD dat er een gebeurtenis heeft plaatsgevonden. Door middel van API's kan de GGD precies de gebeurtenisdata die zij nodig heeft uit iBurgerzaken ophalen. Zo kan de GGD op elk gewenst moment de actuele stand van zaken krijgen van alle geboorteaangiftes, en conform alle veiligheidseisen en regels. Het juiste verblijfsadres van het kind is bekend, waardoor medewerkers de hielprikken efficiënt en adequaat kunnen inplannen. En er ontstaan geen vervelende situaties, zoals bellen voor een afspraak die niet nodig is." 

De OPENGGD app zit nog in de projectfase in mei 2022. Er wordt vervolgens een convenant tussen de partijen gesloten en een verwerkingsovereenkomst getekend. Daarna kan de app in werking worden gesteld. Frank: "We kijken ernaar uit; het is een mooie stap." Reinder: "Het is ook de start van een bredere ontwikkeling. Als gemeente kijken wij altijd hoe we de Amsterdammers nog beter kunnen bedienen. De OPENGGD app is een van die manieren." Het platform OPENburgerzaken bereidt deze burgerzakenoplossing voor op communicatie met allerlei partijen binnen en buiten de gemeenten. Dankzij de notificatiecomponent van OPENburgerzaken zijn afnemers in staat om precies de informatie uit iBurgerzaken op te halen die voor hen van belang is.

"Binnen Amsterdam hebben we zes toepassingen geïdentificeerd die op het platform kunnen draaien. Intern bijvoorbeeld de eigen informatievoorziening. Extern is het handig voor partijen als woningcorporaties, notarissen en advocaten." Gemeente Amsterdam is bezig om de eigen dataorganisatie te verbeteren. Ook daarin is OPENburgerzaken een pluspunt, vertellen Frank en Reinder: "Met dit platform informeren wij afnemers op het moment dat er een levensgebeurtenis plaatsvindt. Dat gaat niet alleen grote voordelen opleveren in de integraties die we intern hebben, maar ook voor externe partners." Beiden denken dat de vraag naar specifieke informatie uit het burgerzakensysteem alleen maar verder toeneemt. "OPENburgerzaken levert standaard oplossingen en levert dan wat precies nodig is, op een manier die verantwoord en veilig is."

Bij de hielprik wordt in de eerste week na de geboorte bloed afgenomen uit de hiel van de pasgeborene. In de praktijk ontvangt de GGD tot een week na de geboorte pas de officiële berichtgeving over de geboorte: de geboorteaangifte door ouder(s) dient binnen drie (werk)dagen na de bevalling te gebeuren in de gemeente waar het kind geboren is; pas daarna ontvangen de GGD’s de gegevens van de pasgeborenen uit de landelijke Basisregistratie Personen (BRP). Hierin ontbreekt actuele contactinformatie van de ouder(s) en de verblijfplaats van de pasgeborene. Dit zijn immers geen BRP-gegevens. De GGD heeft die echter wel nodig. Het kind hoeft immers niet te verblijven op het adres waar de moeder is geregistreerd, omdat het bijvoorbeeld nog in het ziekenhuis verblijft. En in uitzonderlijke gevallen is een pasgeborene intussen overleden, waarvan geen melding is ontvangen. Met de OPENGGD app kunnen gemeenten direct na de geboorteaangifte de GGD’s volledig informeren zodat de hielprik binnen zeven dagen na geboorte wordt afgenomen